Tiềm năng của vắc xin mRNA với các dịch bệnh khác

Đại dịch COVID-19 là một thách thức to lớn, làm thay đổi cách sống bình thường của chúng ta. Tuy nhiên, đại dịch cũng là “cơ hội” mang lại sự thay đổi đột phá của một số ngành. Một trong những thành công đó là sự phát triển của nhiều loại vắc xin Covid-19. Đặc biệt là vắc xin mRNA - công nghệ hiện đang được các nhà khoa học đánh giá là tạo nên cuộc cách mạng trong nghiên cứu chế tạo vắc xin.

mRNA: công nghệ thay đổi cuộc chơi

RNA là một trong hai loại acid nucleic (DNA và RNA) mang thông tin di truyền của một cơ thể sống, nó giúp thông tin di truyền được truyền từ thế hệ này tới các thế hệ tiếp theo. mRNA là một trong số các loại RNA bên trong tế bào sống được gọi là RNA thông tin mang thông tin di truyền.

Đa số vắc xin chúng ta sử dụng từ trước đến nay vẫn được tạo ra dựa trên các mầm bệnh đã được làm suy yếu, giảm độc tính hoặc làm cho bất hoạt dưới tác động của nhiệt và hóa chất. Trong khi đó cơ chế hoạt động của vắc xin mRNA lại hoàn toàn khác. Thay vì dùng mầm bệnh giảm độc tính hoặc bị xử lý bất hoạt để "huấn luyện" cơ thể ngăn chặn sự lây nhiễm như các loại vắc xin truyền thống, các nhà nghiên cứu đã sử dụng phân tử mRNA đã được thay đổi mã di truyền thay vì mầm bệnh. Sau khi được đưa vào cơ thể, các mRNA này sẽ “dạy” hay “hướng dẫn” các tế bào của chúng ta tạo ra một protein hoặc một mảnh protein giống của tác nhân gây bệnh. Cụ thể đối với với vi rút SARS-CoV-2 là các protein dạng "gai". Khi thấy cơ thể xuất hiện nhiều protein gai lạ, hệ miễn dịch sẽ được kích hoạt nhằm tiêu diệt các protein này. Quá trình đó sẽ tạo ra kháng thể để bảo vệ chúng ta không bị nhiễm vi rút SARS-CoV-2 thực sự trong tương lai.

Cuộc cách mạng mới chỉ bắt đầu

Giờ đây, trong khi thế giới vẫn đang tập trung vào việc phát triển các loại vắc xin COVID-19, thì cuộc chạy đua cho thế hệ tiếp theo của vắc xin mRNA đã bắt đầu và thậm chí còn nhắm vào nhiều loại bệnh khác.

Moderna và BioNTech, mỗi công ty có khoảng 10 loại vắc xin mRNA đang trong giai đoạn phát triển, hoặc thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu. Trong đó có ít nhất 6 loại vắc xin chống lại bệnh cúm và một số lượng tương tự chống lại bệnh HIV, Nipah, Zika, herpes, sốt xuất huyết, viêm gan và sốt rét đã được công bố. Lĩnh vực này đang được ví như giai đoạn đầu của cơn sốt tìm vàng, khi mà các gã dược phẩm khổng lồ săn đón các nhà nghiên cứu và hứa hẹn họ với các hợp đồng khổng lồ. Đơn cử như Sanofi gần đây đã trả 425 triệu USD để hợp tác với một công ty công nghệ sinh học mRNA của Mỹ có tên là Translate Bio, trong khi GSK trả 294 triệu USD để làm việc với CureVac của Đức.

Một báo cáo gần đây cho biết, hiện có hơn 150 vắc xin mRNA và các liệu pháp khác đang được phát triển. Các phòng thí nghiệm mới và các công ty công nghệ sinh học cũng đang xếp hàng để thử sức mình. Ziphius Vaccines, một công ty nhỏ của Bỉ được thành lập vào năm 2019 tuyên bố đang tập trung vào các phương pháp điều trị ung thư bằng mRNA và phát  triển vắc xin cho các loại bệnh: sốt xuất huyết, viêm gan, viêm não và hy vọng sẽ có kết quả tiền lâm sàng cho ít nhất bốn mục tiêu vào cuối năm 2022. Mathieu Ghadanfar, Giám đốc y tế của Ziphius Vaccines cho biết: “Trước kia không ai tin rằng bạn có thể sản xuất một loại vắc xin nhanh chóng như vậy, nhưng giờ đây với nền tảng mRNA, bạn có thể đạt được mục tiêu trong vòng sáu tuần”.

Trước mắt, những điều cơ bản của việc hướng đích RNA trong cơ thể đã được cải thiện rất nhiều. Hiện tại, Kariko đang phát triển thêm các chỉ dẫn di truyền mới để phát tín hiệu trên chính cơ thể nhằm tổ chức các RNA, giúp ngăn cản RNA được sử dụng trong một số loại tế bào nhất định hoặc thay đổi thời gian và độ dài hoạt động của RNA. Điều này có thể làm cho việc hướng đích chính xác hơn, ít độc hại hơn và cuối cùng là hiệu quả hơn.

Nguồn:
Tạp Chí Khoa Học Công Nghệ Việt Nam
http://vjst.vn/vn/_layouts/15/ICT.Webparts.TCKHCN/mt_poup/Intrangweb.aspx?IdNews=4854