Ứng dụng của LC-MSMS trong Xét nghiệm lâm sàng

1. Sàng lọc sơ sinh (Newborn screening):

Bước đột phá đầu tiên của LC-MS/MS vào lĩnh vực lâm sàng là sàng lọc sơ sinh các lỗi chuyển hóa bẩm sinh. Hiện nay, ở nhiều nước công nghiệp phát triển, LC-MS/MS được sử dụng trong sàng lọc sơ sinh định kỳ cho trẻ sơ sinh để tìm kiếm sai sót của quá trình trao đổi chất.

- Hiện nay, sàng lọc trẻ sơ sinh có vết máu khô bao gồm hơn 30 bệnh, bao gồm axit hữu cơ trong máu, bệnh axit amin và khiếm khuyết trong quá trình oxy hóa axit béo.

- Ngoài ra, phép đo LCMSMS đã được sử dụng để sàng lọc các chất chuyển hóa khác như oligosaccharide trong nước tiểu, sulfatide, axit béo chuỗi rất dài, axit methylmalonic, porphyrias, vv… và sàng lọc bệnh nhân có nguy cơ rối loạn di truyền về chuyển hóa purine và pyrimidine.

2. Theo dõi thuốc điều trị (Therapeutic drug monitoring):

Sự phát triển của thuốc ức chế miễn dịch sirolimus (rapamycin) để ngăn ngừa thải ghép nội tạng sau ghép tạng là động lực chính đằng sau việc đưa LC-MS/MS vào phòng thí nghiệm lâm sàng.

- Các phương pháp LC-MS/MS hiện có sẵn để xác định đồng thời tacrolimus, sirolumus và cyclosporine.

- Phương pháp LC-MS/MS hiện có sẵn cho nhiều nhóm thuốc như thuốc gây độc tế bào, thuốc kháng vi-rút, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc chống co giật , thuốc chống động kinh … .

Khi nỗ lực hướng tới việc sử dụng liều lượng thuốc phù hợp với từng cá nhân hơn vẫn tiếp tục, việc phân tích LC-MS/MS về các nhóm thuốc này sẽ ngày càng trở nên thường xuyên hơn.

3. Xét nghiệm lạm dụng ma tuý và thuốc giảm đau (Drugs-of-abuse and pain-management testing) :

GC/MS vẫn là kỹ thuật được sử dụng rộng rãi nhất để xét nghiệm độc tính; tuy nhiên, LC-MS/MS đang có chỗ đứng trong lĩnh vực đó nhờ việc chuẩn bị mẫu đơn giản, không yêu cầu tạo dẫn xuất và thời gian chạy ngắn hơn.

Ứng dụng: Phát hiện và định lượng ma tuý trong mẫu nước tiểu, máu, tóc, nước bọt cho các nhóm đa loại thuốc để sàng lọc lạm dụng ma túy để xác nhận các thuốc benzodiazepin, buprenorphine và các chất chuyển hóa, amphetamine, opioid.

4. Xét nghiệm nội tiết và steroid (Endocrinology and steroid testing):

Xét nghiệm miễn dịch phóng xạ và xét nghiệm miễn dịch enzyme là những kỹ thuật chính để đo steroid trong phòng thí nghiệm lâm sàng. Các xét nghiệm miễn dịch gặp phải nhiều hạn chế như thiếu tính đặc hiệu, phạm vi hoạt động hạn chế và ảnh hưởng của nền mẫu. Sự ra đời của LC-MS/MS được xem như một công nghệ phân tích tiên tiến có thể áp dụng cho nhiều phân tích trong phòng thí nghiệm nội tiết, chủ yếu là định lượng các loại steroid khác nhau.

Ứng dụng: phân tích nồng độ 25(OH) vitamin D3 và các hợp chất steroid như testosterone, aldosterone, cortisol, progesterone, estriol. …

5. Độc tính học lâm sàng:

LC–MS/MS có khả năng thay thế các quy trình sàng lọc ban đầu hiện đang sử dụng các xét nghiệm miễn dịch, cho thấy hiệu quả bị giới hạn ở phản ứng chéo nhất định của các kháng thể chẩn đoán được sử dụng.

Độc học lâm sàng, với các mục tiêu phân tích luôn thay đổi, đòi hỏi thời gian quay vòng ngắn và tác động của nó đối với việc ra quyết định lâm sàng, mang đến cơ hội rất tốt cho việc áp dụng các công nghệ mới nhất và phát triển các phương pháp phân tích mới.

Các lĩnh vực ứng dụng lâm sàng khác đòi hỏi phải theo dõi vô số (hàng chục đến hàng trăm) chất phân tích, ví dụ: chất chuyển hóa, lipidomics hoặc định lượng bộ chuyển hóa steroid vv..

6. Sàng lọc biomarker phục vụ chuẩn đoán bệnh, chuẩn đoán ung thư:

Ứng dụng của LC-MS/MS giúp hỗ trợ phân tích và sàng lọc các bệnh như:

• Bệnh thoái hóa thần kinh và rối loạn rượu
• Bệnh đường hô hấp
• Giám sát sinh học con người
• Dấu ấn sinh học trong chu kỳ tế bào
• Liệu pháp sinh học
• Ung thư

Vv…

Nguồn: Tổng hợp

Thăng Long instruments hiện đang cung cấp các sản phẩm LC-MS/MS của hãng Sciex (Mỹ), vui lòng tham khảo Tại đây!